Delil Hukuk Bürosu
Hukuk sistemimizde birlikte mülkiyet çeşitleri iki adettir: elbirliğiyle mülkiyet ve paylı mülkiyet.
Elbirliği mülkiyeti Türk Medeni Kanunumuzun 701. maddesi ve devamında düzenlenmiştir.
TMK 701. Madde: "Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır."
Kanun maddesinde geçen "ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı ortaklığa giren malların tamamına yaygındır" ifadesi, elbirliği ile mülkiyeti paylı mülkiyetten ayırabilmek için oldukça önem arz eden bir çerçeve oluşturmaktadır. Elbirliği mülkiyetinde ortakların hakları, elbirliği mülkiyetine konu olan malın tamamı üzerindedir. Ortakların tek başına tasarruf edebilecekleri belirli bir payları söz konusu değildir. Bunun yanında ortaklar, ortaklık mallarının semereleri üzerinde pay sahibi olacakları gibi, ortaklığın tasfiyesi halinde de katılma payı alacaklardır.
Miras ortaklıklarında, mirasçılar arasındaki mülkiyet ilişkisi elbirliği mülkiyeti şeklinde kurulur; daha sonra tarafların arzularına göre anlaşma sağlanılabileceği gibi, anlaşma sağlanılamaması halinde İzale-i Şuyu Davası da(ortaklığın giderilmesi davası) açılabilecektir.
Elbirliğiyle Mülkiyetin Kurulması
Elbirliğiyle mülkiyet halleri genel olarak: adi ortaklık, aile malları ortaklığı, miras ortaklığı, edinilmiş mallarda ortaklık ve genel mal ortaklığı şeklinde sayılabilir.
Tüm bu elbirliğiyle mülkiyet hallerinde ortaklar arasındaki ilişkide herhangi bir tüzel kişiliğin mevcut olmadığını görmekteyiz.
Elbirliğiyle Mülkiyet/İştirak Halinde Mülkiyet Hükümleri
Türk Medeni Kanunumuzun 702/1. maddesine göre ortakların hak ve yükümlülükleri, topluluğu doğuran kanun ya da sözleşme hükümleri ile belirlenmektedir. Dolayısıyla her ortaklık tipi için kendi düzenlenmiş olduğu kanun ve/veya sözleşme hükümleri dikkate alınacaktır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise kanun veya sözleşmede aksine bir hüküm bulunmayan hallerde, ortaklık mallarıyla ilgili yönetim ve tasarruf işlemlerinin, ortakların oybirliğiyle karara bağlanacağı belirlemesi yapılmıştır.
Ortaklar tarafından yönetime ilişkin olarak oybirliğiyle karar Böylece yönetime ilişkin kararları hep birlikte, oybirliğiyle verme uğraşından kurtulup, kararları tek bir yöneticinin inisiyatifine de bırakabilirler.
Ortaklar Arasındaki Dava Arkadaşlığı İlişkisi
İştirak halinde mülkiyette ortaklar arasında mecburi dava arkadaşlığı söz konusudur, yani tüm ortaklar birlikte dava açmak zorundadırlar; aynı sebeple, ortaklara karşı açılacak olan davalar için de davanın tüm ortaklara karşı açılması gerekmektedir.
Ortaklardan yalnızca biri tarafından açılmış olan davaların usul ekonomisi gereğince reddedilmemesi, diğer ortakların muvafakatinin alınabilmesi veya temsilci atanması için süre verilmesi gerekmektedir. Örneğin elbirliğiyle mülkiyette mirasçılardan biri tarafından açılan bir davada diğer mirasçılardan muvafakat alınması veya terekeye temsilci atanması için süre verilmesi gerekmektedir.
Mecburi dava arkadaşlığı ortaklar bakımından icra takiplerinde de söz konusudur. Ortaklar birlikte takibe geçmeli veya ortaklığı temsile yetkili kişi tarafından takibe geçilmelidir.
Ortaklara yönelik başlatılacak olan icra takiplerinde ise ortakların müteselsil sorumlulu söz konusu olacak olduğundan dolayı ortakların tümüne karşı takibe geçilmesi gerekli olmayıp, birine veya birkaçına yönelik de takibe geçilebilecektir.
Elbirliğiyle Mülkiyetin Sona Ermesi
Elbirliği mülkiyetinin sona ermesi Türk Medeni Kanunumuzun 703. maddesinde düzenlenmiştir.
TMK 703. Madde: "Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer. Paylaştırma, aksine bir hüküm bulunmadıkça, paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır."
Yukarıdaki kanun maddesinde yazılı sona erme şekillerinin sınırlı olduğunu söylemek doğru olmayacaktır; iştirak halinde mülkiyete konu olan malın kaybolması, yıkılması, zamanaşımı yoluyla kazanılması vb. durumlar neticesinde de ortaklar arasındaki elbirliğiyle mülkiyet ilişkisi sona erebilmektedir.
Ayrıca elbirliğiyle mülkiyete konu taşınmazın zamanaşımıyla kazanılması veya iyiniyetli 3. kişi tarafından tapu kaydına güven dahilinde edinilmesi hallerinde de söz konusu mal üzerindeki elbirliğiyle mülkiyet ortadan kalkmaktadır. 7
