Delil Hukuk Bürosu
Makale İçeriği:
Mal Rejimi Ne Demektir?
Mal rejimi, evlenen bir çiftin evlilik boyunca edineceği malların, evlilik birliği süresinde yönetimi ve evlilik birliğinin boşanma, ölüm vb. başkaca bir sebep nedeniyle sona ermesi halinde bu malların eşler arasında nasıl paylaşılacağını düzenleyen hukuki bir statüdür. Taraflar evlenme aşamasında veya sonrasında, halk arasında hatalı olarak evlilik sözleşmesi adıyla bilinen mal rejimi sözleşmesi yapmamışlarsa, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
Türk hukuk sistemimizde evlenecek olan eşlerin, Türk Medeni Kanunumuzda sınırlı olarak sayılmış olan mal rejimlerinin dışında başkaca bir hukuki statü üzerinde anlaşma sağlamaları halinde yapacakları bu sözleşme hükümsüz olacaktır. Dolayısıyla ülkemizde, yalnızca Türk Medeni Kanunumuzda sayılmış olan mal rejimleri tercih edilebilir.
Ankara boşanma avukatı Delil Hukuk Bürosu olarak en çok aldığımız sorulardan biri hangi mal rejimine tabi oldukları, mal rejimlerinin seçilip seçilememesi ve seçilmesi halinde mal rejimlerinin içerikleri olmaktadır. Bu nedenle makalemizin devamında özetle bu hususlara ve sıkça sorulan sorulara yer vereceğiz.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunumuzda düzenlenmiş olan mal rejimleri:
Edinilmiş mallara katılma rejimi,
Mal ayrılığı rejimi,
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi,
Mal ortaklığı rejimi ve
Olağanüstü mal rejimidir
Yukarıda edinilmiş mallara katılma rejimi ile mal ayrılığı rejiminden zaten bahsetmiştik. Bu başlık altında tüm mal rejimlerini kısaca özetlemeye çalışalım.
a) Yasal Mal Rejimi
Yasal mal rejimi, yukarıda değinmiş olduğumuz üzere 01.01.2002 sonrası evlilikler ile 01.01.2002 öncesi evlenilmiş olsa dahi bu tarihten sonra devam eden evlilikler açısından edinilmiş mallara katılma rejimidir. Dolayısıyla taraflarca herhangi bir mal rejiminin seçilmemesi halinde uygulanacak mal rejimi: Edinilmiş mallara katılma rejimidir.
Edinilmiş mallara katılma rejimine göre, eşlerin evlilik birliği içerisinde sahip oldukları ve kişisel malları sayılmayan tüm mallar, birlikte yönetilir ve boşanma halinde mal kimin üstüne kayıtlı ise, diğer eşin o mal üzerinde eşit oranda katılma alacağı olduğu kabul edilir.
Edinilmiş mallara katılma rejimi hakkında detaylı bilgi için tıklayınız: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
b) Seçimlik Mal Rejimleri
Seçimlik mal rejimleri, taraflarca tercih edilmeleri halinde geçerli ve usulüne uygun mal rejimi sözleşmesi yapılarak seçilebilen mal rejimleridir. Mal rejimi sözleşmesi ile seçilen seçimlik mal rejimlerinin hükümlerinin geriye yürümesi, Yargıtay kararlarına göre mümkün değildir. Bu nedenle seçimlik mal rejimleri, mal rejimi sözleşmesinin yapıldığı tarihten sonrasını etkilemektedir.
b.1) Mal Ayrılığı Rejimi
Mal ayrılığı rejiminde herkes kendi sahip olduğu malın tek başına malikidir. Bu anlamda yasal sınırlar içerisinde her iki eş de, sahip oldukları malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.
Boşanma halinde diğer eşin katılma alacağı alması söz konusu olamaz. Diğer eş, yalnızca mal sahibi olan eşin malvarlığına katkıda bulunduğu kadarıyla katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağı alabilir.
Mal ayrılığı rejimi hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız: Mal Ayrılığı Rejimi
b.2) Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
Paylaşmalı mal ayrılığı, hukuki statü itibariyle mal ayrılığı ve edinilmiş mallara katılma rejimi arasında bir mal rejimi düzenlemesi getirmiştir. Bu anlamda paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, edinilmiş mallara katılma ve mal ayrılığı rejimlerinin her ikisiyle de benzeşen bazı hükümleri ihtiva eder.
Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra eşlerden herhangi birisi tarafından edinilmiş olup ailenin ortak kullanımına özgülenmiş olan mallar ile ailenin ekonomik geleceğine ilişkin olarak yapılmış olan yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi halinde hangi eş tarafından alındığına bakılmaksızın eşler arasında eşit bir şekilde paylaştırılır. Bunun yanında eşlerden biri, diğer eşe ait olan paylaştırma dışı malların edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına katkıda bulunduğu ölçüde, hakkaniyete uygun bir şekilde katkısı oranında talepte bulunabilecektir.
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin detaylı bilgi için konuya ilişkin makalemizi okuyabilirsiniz: Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
b.3) Mal Ortaklığı Rejimi
Mal ortaklığı rejiminde ortaklık malları ve eşlerin kişisel malları vardır; mal ortaklığı rejimi de kendi arasında genel mal ortaklığı rejimi ve sınırlı mal ortaklığı rejimi olarak ikiye ayrılır. Mal ortaklığı rejiminde ortaklık malları, genel itibariyle mülkiyet tiplerinden elbirliğiyle mülkiyeti andırmaktadır.
Mal ortaklığı rejimi hakkında detaylı bilgi edinmek için tıklayınız: Mal Ortaklığı Rejimi
c) Olağanüstü Mal Rejimi
Olağanüstü mal rejimi, çeşitli hallerde söz konusu olan ve mal rejimi sözleşmesinden ziyade, kanundan kaynaklı olarak doğan bir mal rejimi türüdür. Olağanüstü mal rejimi:
Haklı sebeplerin varlığı halinde, eşlerden birinin talebi üzerine hakim tarafından,
Cebri icra halinde kanundan kaynaklı olarak kendiliğinden veya taraflardan birinin istemi üzerine hakim tarafından,
Önceki rejimin tasfiyesi halinde kanundan kaynaklı olarak
doğmaktadır.
Olağanüstü mal rejimi hakkında detaylı bilgi edinmek için tıklayınız: Olağanüstü Mal Rejimi
Evlenen Eşler Hangi Mal Rejimine Tabiidir?
Evlenen eşlerin hiçbir mal rejimi seçmemeleri halinde, yasal mal rejimi uygulanır. Yasal mal rejiminin ne olduğuna ilişkin olarak ise 01.01.2002 tarihinin öncesi ve sonrasında istinaden ikili bir ayrım gözetmek gerekir. Çünkü 01.01.2002 öncesinde yürürlükte bulunan mal rejimi mal ayrılığı rejimiyken, 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunumuzla birlikte yeni yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimi olmuştur.
a) 01.01.2002 Sonrası Evliliklerde Yasal Mal Rejimi
01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren yeni Türk Medeni Kanunumuzla birlikte katılma alacağı düzenlenmiş ve yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimi olarak belirlenmiştir. 2002 tarihinden sonra evlenen bütün çiftler ayrı bir mal rejimini seçmedikleri takdirde edinilmiş mallara katılma rejimine tabidirler.
Yani; eşler herhangi bir mal rejimi sözleşmesi düzenlememiş ise ve 01.01.2002 den önce evlenmiş iseler mal ayrılığı rejimine tabi, 01.01.2002’den sonra evlenmiş iseler edinilmiş mallara katılma rejimine tabidirler.
Bunun yanında, 01.01.2002 öncesinde evlenmiş olup da 01.01.2002'den sonra da evlilikleri devam eden çiftler açısından, 01.01.2002 tarihine kadar mal ayrılığı rejimi geçerli olup, 01.01.2002 tarihinden sonrasında evlilik birlikleri içerisinde edinilmiş mallara katılma rejimine tabii olduklarının kabulü gerekecektir. Dolayısıyla bu durumda çiftin edinmiş olduğu mallar, 01.01.2002 öncesi ve sonrası dönemler için farklı farklı değerlendirmeye tabii tutulacaktır.
b) 01.01.2002 Öncesi Evliliklerde Yasal Mal Rejimi
2002 tarihinden önce 1926 tarihli Medeni Kanun yürürlükteydi. Bu Medeni Kanunda yasal mal rejimi mal ayrılığı rejimi olarak düzenlenmişti.
Bu nedenle 1926-2002 yılları arasındaki dönemde katkı payı alacağına dair uygulamalar, Yargıtay içtihatlarıyla belirlenmek suretiyle şekillenmiş ve mal ayrılığı rejimi uyarınca uygulamaya konulmuştu.
Katkı payı hesaplamasında tarafların gelirleri, kişisel harcamaları ve erkeğin evi geçindirme yükümlülüğü dikkate alınarak katkı oranı belirlenmekte ve eşin ev işleri yapması katkı alacağı hesabında katkı olarak sayılmamaktaydı. Bu düzenlemeler kadının ciddi anlamda mağduriyetine sebep olmaktaydı. Boşanan kadının, evlilik birliği boyunca kendini gerçekleştirmek için çalışmalar yürütememesi, ev işleriyle ve çocuk bakımıyla ilgilenmiş olması nedeniyle boşanma sonrasında çalışma hayatına atılamaması ve evliliğin bitmesi sebebiyle büyük bir yoksulluk içerisinde yaşaması söz konusu olabiliyordu.
Mal Rejimi Nasıl Seçilir?
Mal rejimi evlenmeden önce veya sonra seçilebilir. Mal rejiminin seçilmesi demek, çiftin bir araya gelerek mal rejimi sözleşmesi yapması anlamına gelir. Mal rejimi sözleşmesi, halk arasında evlilik sözleşmesi olarak da bilinmektedir, ancak bu terimin doğru kullanımı mal rejimi sözleşmesidir.
Taraflar, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimini seçmek istemiyorlarsa, Türk Medeni Kanunumuzda sayılmış olan diğer mal rejimlerini inceleyebilir ve aralarından kendilerine en uygun düşeni seçebilirler. Taraflar, aralarında geçerli olmasını istedikleri mal rejimini seçtikten sonra halk arasında evlilik sözleşmesi olarak bilinen mal rejimi sözleşmesi yaparak, bu seçimlerine hukuki geçerlilik kazandırabilirler.
Mal Rejimi Sözleşmesi Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
Yasal mal rejimi dışında başka bir mal rejimi seçimi:
Evlenme başvurusu veya evlilik seremonisi esnasında nüfus memuruna veya evlendirme dairesine yapılacak yazılı bildirimle ve
Evlilik sonrasında noterde düzenleme ya da onaylama şeklinde yapılacak mal rejimi sözleşmesi ile yapılabilir.
